Nadat kabinet Rutte III het ‘groenste regeerakkoord ooit’ had gepubliceerd, vroeg ik me af of het kabinet niet een blinde vlek had voor internationale ontwikkelingen. Mijn vrees dat de af te spreken maatregelen dan wel eens te duur en contraproductief zouden kunnen zijn, blijkt bewaarheid te gaan worden. Mijn pleidooi: houd bij de klimaattafels meer rekening met wat er in de EU gebeurt en mondiale kansen. Dat geldt ook bij de luchtvaartemissies. En maak bij de Klimaatwet, net als in Zweden, een opening voor de mondiale CO2-markt. (Met update na indiening gewijzigde Klimaatwet)
De Klimaattafels zijn aan het werk om de stap van veertig naar negenenveertig procent CO2-reductie te maken. De minister van EZK had in de brief aan de kamer al wel aangegeven dat de tafels zich al wel moeten voorbereiden op een vijfenvijftig procent-reductiedoelstelling. Die vijfenvijftig procent heeft premier Rutte onlangs nog herhaald in zijn speech in het Europees Parlement. Het is de inzet van het kabinet dat voor de ophoging naar negenveertig procent er naar binnenlandse reducties wordt gekeken. Dat is voor de vijfenvijftig procent nog niet vastgelegd. Dat zou naar mijn mening voor een deel met mondiale CO2-reductie moeten worden ingevuld.
Wel oog voor negatieve internationale aspecten, niet voor positieve
De minister heeft gezegd met internationale aspecten rekening te willen houden wat betreft negatieve effecten, namelijk het voorkomen van ‘carbon leakage’ en indirecte emissies elders door Nederlandse import. Ook werd onlangs gepleit voor ‘geopolitieke doorrekening’ van het klimaatakkoord, om te voorkomen dat je energie en producten importeert van regimes die corrupt zijn, terrorisme steunen, of het Parijs Akkoord niet uitvoeren. Er is nog geen aandacht voor positieve effecten van internationale samenwerking.
Emissiehandel wordt nog aangescherpt
Het EU Emissiehandelssysteem (ETS) is na de review door de reparatie van het door de crisis veroorzaakte overschot aan emissierechten weer ‘up and running’ voor het huidige veertig procent doel. Het haalt drie gigaton emissierechten uit de markt, zo blijkt uit het rapport van Carbon Tracker en realiseert daarmee een-vierde van het Parijs Akkoord. Verder is daarom vastgelegd dat het ETS wordt herzien in 2023 als de EU, na internationale onderhandelingen, haar doel voor 2030 gaat versterken. Dus houd rekening bij de energie- en industrietafels met dat het ETS nog wordt aangescherpt. Dat is van belang voor ‘level playing field’.
Zonder mondiale actie op CO2 halen we het Parijs Akkoord niet en laten we kostenbesparing liggen
Mijn stelling is dat zonder mondiale actie op CO2-beleid het Parijs Akkoord niet wordt gehaald en je kostenbesparing laat liggen. Want in het Parijs Akkoord is afgesproken dat de mondiale broeikasgasemissie in 2050 klimaatneutraal moet zijn. Dat red je niet met alleen reductie van de 0,5 procent Nederlandse bijdrage. NL en de EU zullen naast de eigen CO2-emissies ook moeten zorgen voor CO2-reductie in ontwikkelingslanden. Bovendien, als je gebruik maakt van de mondiale CO2-markt is dat per ton CO2-reductie in 2030 meer dan dertig procent goedkoper en in 2050 meer dan vijftig procent, volgens de Wereldbank en Ecofys. Daarmee kun je dus klimaatmeters maken.
Ik denk dan aan het inzetten van duurzame energie en duurzaam transport en aan het tegengaan van tropische boskap in de importketens van Nederlandse bedrijven. Dan verklein je de internationale ‘carbon footprint’, door Nederlandse import. Nederlandse bedrijven als Unilever, AKZO en DSM zijn al bezig met vergroening van hun ‘supply chains’. Volgens het Parijs Akkoord kan je die reducties meenemen voor de CO2-doelen. Daar worden regels voor opgesteld. Dit voorstel ligt in het verlengde van het pleidooi van Martien Visser naar Scandinavisch voorbeeld voor een zesde klimaattafel voor het stimuleren van export van Nederlandse duurzame klimaatkennis, en -producten.
Opening in Klimaatwet voor mondiale CO2-markt
In de aankomende Klimaatwet zou dan ook, net als in Zweden, een opening voor de mondiale CO2-markt moeten komen. In de Klimaatwet van Zweden staat dat men in 2045 netto klimaatneutraal wil worden met een CO2-uitstoot per persoon van een ton CO2. Er staat opgenomen dat in 2030 acht procent en in 2040 twee procent van de benodigde CO2-reductie kan komen uit internationale projecten. Als voor de Nederlandse CO2 -doelen door Nederlandse bedrijven zeg vijf megaton per jaar via de mondiale CO2-markt wordt behaald en dat 20 euro per ton kost, dan bespaart Nederland jaarlijks minstens 400 miljoen euro. Want de subsidiekosten voor duurzame energie zijn hoger dan 100 euro per ton. Maar, en dat is belangrijker, je helpt reducties in ontwikkelingslanden, die dat aanbieden en je kan meer reduceren per euro. En in de tussentijd kan je in Nederland werken aan innovatie en betaalbare toekomstige reducties.
Update Ontwerp Klimaatwet van brede coalitie: het ontwerp laat ruimte voor compensatie van CO2-neutrale electriciteit en reductie buitenland
Uit tekst gewijzigd wetsvoorstel:
– Geen 100% duurzame energie in 2050, maar ‘CO2-neutrale electriciteit’: kan CCS en biomassa zijn
– Luchtvaart zal in 2050 niet 100% hoeven zijn
– EU-afspraken emissiehandel en niet-emissiehandelsectoren blijven in stand: gaat om nationale verdergaande CO2-doelen
– Door samen met andere landen te werken aan doelstelling van 55% reductie worden grote concurrentienadelen voorkomen
– Nieuwe wetenschappelijk inzichten of internationale afspraken kunnen andere doelen in 2030 of 2050 noodzakelijk maken: daaronder valt mijn inziens ook het gebruik maken van mondiale CO2-markt en bosbescherming
Meer nuance bij luchtvaart.
In de media wordt vliegen al ‘het nieuwe roken’ genoemd, waar je zo snel mogelijk mee moet stoppen. Dat kan als het Europese spoornet wordt uitgebreid. Het kabinet wil de luchtvaart duurder maken zodat er minder wordt gevlogen. ‘Een vliegtaks op vluchten vanuit Nederland komt er sowieso’, zei staatssecretaris Menno Snel van Financiën onlangs. “Het kan niet zo zijn dat mensen over benzine wel belasting moeten betalen, maar voor de vervuiling van een vliegtuig niet.”
De stelling van het kabinet dat luchtvaart niet aan klimaatbeleid zou meebetalen, klopt niet
De Europese luchtvaartemissies moeten al voldoen aan het EU-doel voor 2030. De intra-Europese luchtvaart valt onder het ETS en wordt al duurder. Vanaf 2020 krijgt de luchtvaart minder emissierechten gratis. Men moet vijftig procent van de benodigde emissierechten op de CO2-markt en veilingen kopen. In vergelijking, de industrie krijgt nog vijfentachtig procent gratis! En de CO2-prijs stijgt vanaf 7 euro eerder dit jaar na 2020 naar boven de 20 euro per ton. De Europese Commissie komt voor 2020 ook met maatregelen voor het tegengaan van de niet-CO2 effecten van de luchtvaart.
En voor de mondiale vluchten moet de luchtvaart vanaf 2021 CO2-credits kopen voor de CO2-emissies boven 2020-niveau. Dat is het CORSIA-systeem van VN burgerluchtorganisatie ICAO. Dat kan bij intercontinentale vluchten gaan om extra CO2-kosten tot 13 dollar per stoel. De kosten van CO2-reductie liggen in de luchtvaart boven 300 euro per ton, Experts gaan er van uit dat er in 2050 nog geen CO2-neutrale vliegtuigen zijn. Daarom zal de luchtvaartsector moeten betalen voor voldoende CO2-reduties in andere sectoren om toch de Parijs doelen te halen. Dat kan via het ETS en de mondiale CO2-markt.
Deze column verscheen eerder op Energiepodium.nl
Uit folder over Zweedse Klimaatwet
