Na maandenlange onderhandelingen zijn CDU en SPD er uit: vrijdag introduceerden ze een klimaatpakket om in 2030 38% CO2 te reduceren in de niet emissiehandelssectoren. Dat gaat met name om de gebouwde omgeving (14% van het totaal) en verkeer (20%). Nationaal wil men 55% reduceren en klimaatneutraal zijn in 2050. Eerder had men al tot het sluiten van kolencentrales en 65% duurzame energie in 2030 besloten.
Hoe ziet het nationale emissiehandelssysteem (nEHS) en andere maatregelen er uit?
- bedrijven die benzine, kolen, stookolie , aardgas, kolen, diesel op de markt brengen moeten over twee jaar certificaten kopen om hun CO2-uitstoot te compenseren;
- De rechten kunnen op de veiling gekocht worden tegen een vaste prijs oplopend van 10 euro in 2021 tot 35 in 2025. Rechten kunnen ook op de markt verhandeld worden
- Als er te weinig rechten zijn kunnen emissierechten of credits in andere Lidstaten gekocht worden om binnen de CO2-doelen te blijven;
- Vanaf 2026 wordt de veilingprijs tussen 35 en 60 euro;
- In 2026 wordt een vast CO2-plafond vastgesteld dat jaarlijks afneemt tot -38% in 2030;
- De opbrengsten komen ten goede aan een lagere stroomprijs voor bedrijven en consumenten en subsidies voor kleinere elektrische auto’s, woningisolatie en OV;
- Vanaf 2025 is er een verbod op nieuwe oliegestookte verwarming van gebouwen;
- Verder bestaat het pakket uit een legio van maatregelen van bevordering van biobrandstoffen, het gebruik van humus voor koolstofvastlegging en veenweideherstel tot opslag en hergebruik van afgevangen CO2 en bevordering van groene waterstof.
“Lage instapprijs verandert gedrag op burgers niet”
Kritiek van wetenschappers, commentatoren en milieuorganisatie is niet van de lucht. Dat komt vooral door de lage instapprijs, 10 euro oplopend tot 35 euro wat neerkomt op 3 tot 35 cent per liter benzine. Daardoor verandert volgens hen het gedrag van burgers gedrag niet en wordt het CO2-doel niet gehaald. Het is ook duidelijk een compromis. De SPD wilde een heffing, het CDU emissiehandel. Nu wordt het een hybride systeem, emissiehandel met een vaste veilingprijs met zicht op een Europese aanpak. Duitsland gaat verder pleiten, net als Nederland voor een Europese minimumprijs voor de veiling van emissierechten en voor het op termijn onderbrengen bij de EU centrales van ETS voor verkeer en gebouwen. Hierin kan ze op steun van de nieuwe Europese Commissie-voorzitter, Ursula von der Leyen, rekenen, die daar ook voor heeft gepleit. Interessant is dat zij ook voor een CO2-heffing voor import uit landen met lagere CO2-kosten is; dat vergemakkelijkt een hogere CO2-prijs in de EU. Vorige week heeft Frankrijk de Duitsers achter zich gekregen voor zo’n carbon border tax.
“Critici kunnen nooit tevreden zijn met dit compromis”
Critici zouden echter nooit tevreden hebben kunnen zijn. Het Potsdam Institut fur Klimatforschung (PIK) wilde een CO2-prijs voor de emissie in verkeer en verwarming van huizen van oplopend van 50 tot 150 euro per ton CO2, zo’n 10 tot 30 cent per liter benzine extra. De vraag is echter of zo’n hoge CO2-prijs wel nodig is en of de straten, net als in Frankrijk dan niet vol zouden komen met demonstranten tegen hoge heffingen, zo zei kanselier Angela Merkel op de persconferentie. Althans dat was de vrees van de Duitse regering. De regering wil nu een stap-voor-stap hoger wordende veilingprijs om tijd te geven voor technologieontwikkeling. SPD Milieuminister Svenja Schulze accepteert het pakket met een lagere CO2-prijs, omdat het een mechanisme bevat om automatisch maatregelen te nemen als CO2-doelen niet gehaald worden.
“Nationale CO2-heffing voor industrie onnodig”
Onlangs presenteerde de Carbon Pricing Leadership Coalition voor de Klimaattop in New York, onder leiding van DSM CEO Feike Sijbesma, een plan om mondiaal tot CO2-beprijzing te komen, zonder hoge CO2-prijzen te eisen. Sijbesma vertelde in Nieuwsuur dit juist dat een nationale CO2-heffing voor de industrie niet nodig, omdat met het EU ETS de CO2-doelen gehaald kunnen en een CO2-prijs van 30 euro daarbij al voldoende is.
De beloofde financiering krijgt meer bijval: meer dan 50 miljard stopt de regering in goedkopere treintickets (belasting van 19 naar 7%), en in woonwerkverkeer en duurzame energie, terwijl benzine en vliegtickets (ticketbelasting van 7,38 naar 15 euro) duurder worden. En dat is ook nodig. Want de uitbouw van duurzame energie stokt in Duitsland. Er is steeds minder ruimte beschikbaar voor wind en het stroomnet is krap.
“Beloofde financiering krijgt meer bijval”
Wat zijn aanknopingspunten voor Nederland?
Nederland kan leren van de ervaring bij het beprijzen in Duitsland van niet-ETS sectoren. Ook kan het interessant zijn mee te denken hoe deze sectoren onder het ETS te brengen. Sowieso kan Nederland aansluiten bij het pleidooi voor een minimum EU ETS veilingprijs; hier riep de tweede kamer de regering ook toe op. Verder kan Nederland de nationale koolstofmarkt, die uitgifte en handel in credits van niet-ETS sectoren mogelijk maakt, wellicht koppelen aan de Duitse markt. Want als er te weinig emissierechten zijn, wil men rechten in andere landen kopen.